Profesyonel fotoğrafçılığın temel kurallarından biri doğru diyafram aralığını kullanmaktır. Bunun için de diyaframın ne olduğunu ve nasıl kullanılması gerektiğini detaylarıyla öğrenmek gerekir.
Diyafram Nedir?
Işığın lensten geçme miktarını kontrol eden sistem, diyafram nedir sorusunun genel bir yanıtıdır. Bu mekanik sistem değişken açıklıklar sunar ve bu sayede istenen ışık seviyesinin fotoğrafa yansıtılması mümkün olur.
Diyafram Değerleri
Diyafram değerleri, diyafram nasıl kullanılır konusunda öncelikle bilinmesi gereken kavramdır ve genel olarak diyafram açıklığını ifade eder. Büyük diyafram değeri küçük açıklığı ifade eder. Küçük diyafram aralığı da geniş açıklığı ifade eder. Fotoğraf makinesi üzerindeki F modu seçilerek diyafram değerleri ayarlanabilir ve değerler de f/1, f/1.4, f/2, f/2.8 şeklinde artar.
Geniş Diyafram
Geniş diyafram açıklığı, kamerada diyafram nedir konusunda bilinmesi gereken unsurlardan biridir. Geniş diyafram açıklığı tercih edildiğinde fotoğrafın odağında olan nesne daha fazla vurgulanır çünkü arka planın bulanıklaşması sağlanır. Böylece sığ alan derinliği elde edilir.
Dar Diyafram
Dar diyafram açıklığı nedir sorusunu ise büyük bir alan derinliği elde etmek için tercih edilen diyafram aralığı şeklinde yanıtlayabiliriz. Grup çekimlerinde ya da geniş manzara çekimlerinde dar diyafram aralığı tercih edilir.
Diyafram ve Işık Kontrolü
Öncelikle fotoğrafta diyafram sensöre gelen ışık miktarını kontrol ettiğinden diyafram ile ışık kontrolünün birbirinden bağımsız düşünülmesi mümkün olmaz. Işık kontrolü konusunda kendini geliştirmek isteyenler de diyafram nedir fotoğraf üzerinde nasıl etki yaratır sorusunun yanıtını öğrenmesi gereklidir. Diyafram değerleri 1 ve 1.4’ün ardışık katları şeklinde artar. Her bir durak da merceğe girecek ışığın tam iki kat azalmasını ya da artmasını sağlar. Işık kontrolü, diyafram açıklığı ile sağlanır. Eğer diyaframı kısarsanız ışık miktarı azalır, açarsanız artar.
Fotoğraf Türlerine Göre Diyafram Kullanımı
- Portre fotoğraflarının çekiminde arka planın bulanık olması tercih edilir. Bu sayede ana özne vurgulanır ve bunu sağlamak için f değerinin küçük olması gerekir. Böylece diyafram açıklığı artırılarak alan derinliğinin etkisi artar.
- Makro fotoğrafçılıkta fotoğraftaki net alanın fazla olması gerekir. Bunun için de f değeri küçük olmalıdır. Küçük diyafram fotoğraf üzerindeki net alanın daha fazla olmasını sağlar.
- Manzara fotoğrafçılığında tüm alanın net olması hedeflendiğinde f değerinin büyük olması gereklidir.
- Gece fotoğrafçılığında ışık genelde yetersiz olur. Bu nedenle ışık miktarının arttırılmasına ihtiyaç duyulur ve f değeri de küçük olmalıdır. Gece fotoğrafçılığı yapanlar için de fotoğrafta diyafram nedir konusu önemlidir, doğru diyafram değerleri seçilmelidir.
Diyafram Terimleri
Bokeh Efekti
Fotoğrafta odak kısımda kalan bölümlerin bulanık olmasıdır.
Prime (Sabit) Lens
Maksimum diyafram aralığı f1’e kadar indiğinden sığ alan derinliği sağlayan lenslerdir. Ağırlığı zoom lenslerden çok daha azdır. Bokeh efekti için daha uygun bir seçimdir.
Zoom Lens
Diyafram açıklığı en fazla f2.8’e kadar olan lenslerdir. Bu lenslerde diyafram açıklığı sabit olabildiği gibi değişken de olabilir.
Diyafram Halkası
Objektif içinde yer alan ve kısılıp açılarak sensöre düşen ışık miktarını belirleyen aparattır. Diyafram açıklığı bu halka ile belirlenir.
Proset Diyafram
Önceden ayarlamalı diyaframdır. Çevrildiğinde duraksamadan kayar ve her bir kayma x2 şeklindedir.
Fotoğrafçılıkta En Çok Yapılan Diyafram Hataları
Aşırı Pozlama
Fotoğrafta istenenden çok daha fazla parlaklığa neden olur. Pozlama arttıkça parlaklık da artar ve aşırı pozlama yapılması durumunda parlaklık düzeyi de çok fazla olacaktır.
Az Pozlama
Az pozlama ise aşırı pozlamanın aksine fotoğrafın çok karanlık olmasına yol açar. Yetersiz pozlama olarak da bilinen bu hata neticesinde fotoğrafın büyük oranda karanlık olması sonucu doğar.
Yetersiz Diyafram
Işık miktarının olması gerekenden daha az şekilde sensöre yansıması neticesinde fotoğraftaki odak noktasında da bulanıklaşma olmasıdır.
Alan Derinliğini Anlamak Fotoğraflarımızı Nasıl Geliştirecek?
Eğer diyafram nedir ne işe yarar konusunda yeterli bilgiye sahip olursanız çok daha etkileyici kareler yakalamanız da mümkün olacaktır. Çoğu zaman fotoğraf makinesi diyafram nedir konusu ihmal ediliyor ve bu nedenle amatör fotoğrafçıların istedikleri anlamı çektikleri fotoğraf ile yakalamaları mümkün olmuyor. Dolayısıyla DoF – Dept of Field yani fotoğrafta anlam derinliği konusunda fikir sahibi olmak önemlidir.
Anlam derinliği fotoğrafları nasıl geliştirecek konusu da sıklıkla gündeme geliyor. Odak noktasının ön ya da arkasında görünen netlik bölgesi anlam derinliğidir. Her fotoğrafta anlam derinliği vardır. Çünkü ön ya da arkasında bir alan bulunur. Bazen sığ bazen de derin bir net alan mevcuttur da diyebiliriz. İşte bu alan diyafram ile yakından ilgilidir. Alan derinliğini etkileyen faktörlere de göz atmalısınız.
- Diyafram değeri
- Objenin objektife olan mesafesi
- Objektifin odak uzaklığı